‘Kameraden’ in magazine InBrabant: ‘Boeiende graphic novel over de tijdgeest van de jaren zeventig’
“De combinatie van Eindhovense couleur locale en de tijdgeest van de vroege jaren zeventig levert een boeiende graphic novel op,” schrijft cultuurhistoricus Olivier Rieter in het juninummer van populairwetenschappelijk magazine InBrabant over ‘Lichtstadfamilie I: Kameraden’.
Het is voor het eerst dat ‘Kameraden’ zo diepgravend wordt geanalyseerd, en dat is fantastisch om te lezen! Rieter (Tilburg University, gepromoveerd op nostalgie in Noord-Brabant) vervolgt:
“De auteurs brengen een wereld in beeld die voorgoed verloren lijkt gegaan. Ze tonen de tijdgeest, waarin de jongeren van de Rode Jeugd, een communistische Nederlandse jeugdbeweging, vol zijn van marxistisch jargon en idealistisch activisme, waarbij het gebruik van geweld niet alleen wordt goedgepraat, maar ook actief wordt ingezet. Alles voor de goede zaak. Het verhaal bevindt zich op het snijpunt van Eindhovense geschiedenis (met een rol voor het Eindhovens dialect: ‘’Ben-de al wa wijzer?’’ ‘’Doe mij ook es inschenken.’’ ‘’Gij hèt oew eigen altijd beter gevoeld als wij.’’) en nationale en westerse geschiedenis uit de vroege jaren zeventig, een periode waarin jongeren links en opstandig waren.”
Ook observeert Rieter dat ‘het opgeroepen beeld van de periode uit het recente verleden exotisch’ aandoet door de huidige ‘(extreme) verrechtsing’:
“Het gaat om een definitief voorbije tijd die ver van ons bed lijkt. Enerzijds hoeven we mijns inziens niet al te rouwig te zijn om het feit dat deze tijd achter ons ligt: het tirannieke maoïsme en gewelddadige acties worden over het algemeen niet positief bezien. Aan de andere kant zullen sommige lezers door nostalgie worden overvallen: toen hadden jongeren nog idealen, terwijl tegenwoordig onder jongeren het eigen volk eerst-principe populair is (bij recente scholierenverkiezingen in 2023 haalden extreemrechtse partijen samen dertig procent van de stemmen).”
Lof is er ook voor de stijl van de tekeningen, die met zijn ‘schematisch realisme’ geen ‘primair behagende esthetiek’ biedt, maar een ‘journalistiek tijdsdocument’ suggereert en tevens ‘kunstzinnigheid (…) connoteert’:
“De boodschap wordt verzonden dat de lezer enige moeite zal moeten doen om in het verhaal te komen – het is geen gemakkelijk amusement.”
Mede op basis daarvan noemt Rieter ‘Kameraden’ in één adem met het werk van stripmakers als Art Spiegelman, Adrian Tomine en Joe Sacco:
“Dergelijke graphic novels hebben gemeen dat ze een volwassen publiek bedienen, dat geboeid is door de narratieve kunst: film meets literature meets art. (…) Van Turnhout en Van de Kerkhof bieden al met al een sferisch beeld van een vervlogen mentaliteit, vanuit het perspectief van een Eindhovense familie. (…) De auteurs laten zien dat de strip bij uitstek een medium is om het verleden in beeld te brengen. Aldus wordt een wereld opgeroepen die het verdient om nog eens te worden bekeken. Door de koppeling van het historische aan een verhaal wordt het mogelijk om met anderen te communiceren over een doorgaans ongrijpbaar fenomeen als de tijdgeest.”
‘Verboden stad’, deel 2 van de ‘Lichtstadfamilie’-trilogie, is inmiddels in voorbereiding.
